امروزه تقلب در هر سطح و هر مرحله ای شایع است از کلاس درس گرفته تا ورزش و هنر، در همه زمینه ها و در همه سطوح از دبستان و دبیرستان تا دانشگاه می توان ردپای تقلب را جستجو کرد. آنچه بر اهمیت این مسئله می افزاید گذشته از مسائل اخلاقی و صداقت علمی، ضعف دانش آموزان در کسب مهارتها و دانشی است که باید در هر مرحله از تحصیل بیاموزند و در آینده ممکن است با مشکل مواجه شوند.
اما به راستی چگونه می توان دانش آموزان را از تقلب در جامعه ای که رقابت و برنده شدن را تبلیغ می کند، بازداشت؟ اریک اندرمن1، یکی از نویسندگان کتاب روان شناسی تقلب تحصیلی2 بر این باور است که برای جلوگیری از تقلب، ابتدا باید انگیزه های انجام آن را خاموش کرد. به گفته او" کودکان زمانی تقلب می کنند که به شدت تحت فشار و استرس قرار می گیرند".
به باور او هر چه فشار برای کسب نمره بالاتر، برنده شدن و رقابت در مسابقات افزایش می یابد به همان میزان نیز میل به تقلب و فریب دادن در بین دانش آموزان بیشتر می شود. گرچه هنوز شیوه های سنتی تقلب، همچون استفاده از یادداشت ها و پنهان کردن آنها در جاهای مختلف از زیر لباس گرفته تا درز بین میز و صندلی، همچنان طرفدار دارد اما رواج تلفن های همراه، تلفن های هوشمند و به طور کلی تکنولوژی های پیشرفته نیز راه های جدیدی را برای کسانی که می خواهند از طریق تقلب به نمرات بالا دست یابند، فراهم می کند. هر چه تکنولوژی بیشتری وارد کلاس درس می شود به همان میزان راه های تقلب نیز پیچیده ترو متنوع تر می شود. امروزه روش هایی همچون، جستجو در اینترنت در زمان امتحان، پیام دادن به همکلاسی ها، عکس گرفتن از سوالات و پاسخ نامه ها و فرستادن آن به یکدیگر و انواع روشهای دیگر، معلم ها را بر این داشته که گاه ورود هر گونه وسایل دیجیتال را در کلاس درس ممنوع اعلام کنند.
فشار را کم کنید
وقتی تقلب، تنها راه برای بالا بردن نمره باشد، بسیاری از دانش آموزان وسوسه می شوند که از آن استفاده کنند. گرچه کاملا درست و منطقی است که از دانش آموزان، انتظار عملکرد بالایی داشته باشیم اما باید به آنها گوشزد کنیم که باید نهایت تلاش خود را بکنند نه اینکه فقط و فقط بهترین باشند و بالاترین نمره را بگیرند. باید بین تلاش کافی و نمره و نتیجه تمایز قائل شویم و این تمایز را به فرزندانمان توضیح دهیم.
از دادن انگیزه بیرونی اجتناب کنید
تشویق فرزندان وقتی با کارنامه درخشان و نمرات خوب به خانه می آیند، رویه معمول والدین است اما مراقب باشید که پیغام درستی را به فرزندتان منتقل کنید. به جای اینکه او را بابت نمرات کم، توبیخ و بابت نمرات خوب، تشویق کنید، در عوض بر روی تلاشی که به خرج داده است تاکید کنید. به او بفهمانید که شما به تلاش او ارزش می دهید نه به نمرات خوب یا بدش.
صحبت کنید
با فرزندتان در مورد درس هایش صحبت کنید. وقتی امتحان دارد یا قرار است تکلیف دشواری را انجام دهد، به سراغ او بروید و یک گفتگوی دوستانه را با او آغاز کنید در مورد تجارب تحصیلی خودتان برایش صحبت کنید و او را مطمئن سازید که متوجه میزان استرس و نگرانی او هستید. به جای نصیحت، کمک کنید بفهمد که احساسات او را درک می کنید. بگذارید او بیشتر از شما صحبت کند. به این وسیله فرزندتان احساس می کند که شما در کنار او ایستاده اید و نه در مقابلش بنابراین به مرور هر چه بیشتر برای صحبت در مورد مسائلش به شما رجوع می کند به جای اینکه خود به تنهایی تصمیمات اشتباه و شتابزده بگیرد.
کمک کنید در مقابل فشار همسالان مقاومت کند
فرزندتان چه تقلب کند و چه نکند، به هر حال حتما در برابر فشار همسالان برای انجام آن قرار دارد. به فرزندتان کمک کنید "نه" گفتن را بیاموزد. او را مطمئن سازید که در صورت مقاومت در برابر فشار همسالان برای تقلب، نه تنها به خودش کمک می کند بلکه این کار در دراز مدت به نفع دوستانش هم هست.
اخبار و رویدادها را پیگیری کنید
سرخط اخبار در رسانه ها ومجلات همواره پر است از اشتباهات و کجرفتاری های ستاره های هنر و سینما، ورزشکاران و سیاستمداران. به یاد داشته باشید می توانید در "لحظه های آموزش پذیر"، از داستان زندگی چهره های سرشناس، برای توضیح اهمیت تمسک به ارزش های اخلاقی و صداقت و امانت داری استفاده کنید.
الگوی خوبی باشید
شاید فکر کنید فرزندتان متوجه شما نیست اما کودکان و نوجوانان نه تنها به حرف های شما بلکه به حالت چهره و تن صدایتان نیز حساس هستند آنها فرق بین راست و دروغ را با غریزه خود تشخیص می دهند. بنابراین مراقب باشید در مورد خودتان و خاطراتتان صادق باشید و نقش پیامبر و موعظه گر را ایفا نکنید. به آنها اطمینان بدهید هیچ کس کامل نیست اما باید در جهت کمال تلاش کند.
نکته آخر
فراموش نکنید دانش آموزان، در محیط آموزشی امن، شاد و انگیزه بخش، نه تنها نیازی به تقلب ندارند بلکه خود از آموختن، تجربه کردن و حتی اشتباه کردن استقبال می کنند. برقراری یک رابطه خوب و مراقبت کننده با دانش آموزان می تواند به آنها کمک کند بیشتر در درون خود جستجو کنند به جای اینکه با فریب و تقلب، تنها به برنده شدن بیندیشند.
*****
1. Eric Anderman
2. The psychology of Academic cheating
