تقویت مهارت های تفکر در کلاس درس

رالی وربرگر¹، معلم تاریخ در یکی از مدارس نیویورک تجربه خود را از کلاس درس اینگونه توضیح می دهد:

امروزه در اکثر مدارس کامپیوتر و اینترنت وارد کلاس درس شده است. دانش آموزان از طریق گوشی های همراه خود، تبلت و کامپیوتر مدارس به اینترنت متصل می شود و برای انجام پروژه های تحقیقاتی و انجام تکالیف از دریای اسناد، مدارک و منابع اینترنتی استفاده می کنند. اما چیزی که برایم تبدیل به چالش ذهنی شده بود این بود که دانش آموزان از مهارت کافی برای استفاده از اینترنت و جستجو در منابع برخوردار نیستند. به عبارت دیگر استفاده از اینترنت نه تنها در بعضی از موارد کمکی به پیشرفت کار در کلاس نمی کند بلکه موجب حواسپرتی و عدم تمرکز بچه ها می شود. دانش آموزان وقت خود را صرف گشت و گذار و جستجو در سایت های اینترنتی می کنند بدون اینکه به درستی اعتبار منابع را تشخیص دهند و به مطلب مورد نظر برسند. به عبارت دیگر استفاده مطلوب از اینترنت و امکانات دیجیتال نیاز به آموزش دارد و باید بخشی از وقت کلاس را به آموزش نحوه صحیح استفاده از موتورهای جستجو و اعتبار سنجی منابع و به اشتراک گذاشتن اطلاعات اختصاص داد و این روند در کلاسهایی که از فرصت کافی برخوردار نیستند، موجب اتلاف وقت می شود.

از سوی دیگر استفاده از اینترنت و ابزارهای دیجیتال دنیا را جلوی چشم دانش آموزان می آورد شاید به نظر نتیجه مثبتی باشد اما به نظرم اینکه دانش آموزان به جای اینکه از جای خود بلند شوند و به دنبال کشف پاسخ سوالاتشان بگردند و ذهنیات خود را مرتب کنند، عادت می کنند یک گوشه بنشینند و برای پاسخ هر سوالی، در اینترنت جستجو کنند بدون اینکه هیچ کدام از مراحل تفکر را پیموده باشند. دانش آموزان نیاز دارند بیاموزند که در مورد مطالبی که می خوانند یا رو به رو می شوند، کنجکاوی نشان دهند، به تفکر بپردازند، سوال طرح کنند و سپس به دنبال کشف پاسخ سوالاتشان باشند اما در اختیار قرار دادن بی رویه ابزارهای جستجو در اینترنت سبب می شود دانش آموزان قبل از طی این مراحل فکری، مستقیما به سمت پله آخر بپرند و تنها به دنبال پاسخی هر چند سطحی باشند.

چالش دیگری که در استفاده بیش از اندازه از اینترنت در کلاس درس وجود دارد، محدود کردن دانش آموزان به یک جانشینی و خم شدن روی صفحه مانیتورهاست. اما به خوبی می دانیم که هر کدام از دانش آموزان روش ها و سبک های یادگیری متفاوتی دارند نشستن و خیره شدن به یک صفحه کوچک، شاید تنها برای افرادی با سبک یادگیری دیداری مناسب باشد ولی برای دانش آموزانی که سبک یادگیری حرکتی دارند، فاجعه است. این دانش آموزان برای یاد گرفتن نیاز دارند حرکت کنند، راه بروند و آزادانه جا به جا شوند. ممکن است بخواهند برای فکر کردن و یاد گرفتن مدتی قدم بزنند یا از صندلی خود بلند شوند و به طرف تخته سیاه (سفید) حرکت کنند بنابراین برای این دسته از دانش آموزان وابسته شدن کلاس های درس به ابزارهای هوشمند و فضای مجازی چندان آموزنده نیست.

استفاده از روش های سنتی: فیش برداری

این شد که تصمیم گرفتم برای کاهش وابستگی کلاس درسم به اینترنت و کامپیوتر به استفاده از روش های سنتی برگردم. بهترین ابزاری که در دست داشتم، فیش برداری و چسباندن این یادداشت ها روی دیوار بود. دانش آموزان را به گروه های چند نفره تقسیم کردم و به هر گروه یک بسته کاغذ فیش برداری دادم. از هر یک از گروه ها خواستم در مورد یکی از مباحث درس یک تحقیق به صورت کار تیمی انجام دهد. هر کدام از اعضای تیم با استفاده از بارش مغزی (طوفان ذهنی) هر آنچه فکر می کردند ممکن است به موضوع مربوط باشد را در کاغذهای فیش می نوشتند و سپس شروع به کار و مطالعه تجسسی در منابع و کتاب درسی می کردند و فیش ها را با اطلاعات جزئی تر کامل می کردند. سپس فیش ها را روی قسمت مشخص شده از تخته سفید یا دیوار متصل می کردند.

این تابلوی بزرگ از فیش ها کمک می کرد تصویر کامل تر و با جزئیات بیشتری از مباحث درس به دست آید. هر گروه می توانستند حاصل کار و ایده های خود را با استفاده از فیش ها به سایر همکلاسی های خود نشان دهند و ضمن اینکه وجود خلاقیت و کمی شوخ طبعی برای استفاده از دست خط های ریز و درشت یا کشیدن چند شکلک و کاریکاتور در فیش ها فضای صمیمی تری را ایجاد می کرد. برای اضافه کردن کمی هیجان، به گروه ها اجازه می دادم به نوبت بلند شوند و در تابلوی پر از فیش جستجو کنند و اگر کارشان را خوب انجام داده باشند، می توانستند یک یا دو فیش از کار گروه های دیگر بردارند و به مجموعه خود اضافه کنند تا کارشان کامل تر شود. این قضیه هیجان و بازی را به جو کلاس اضافه کرد و گروه ها وارد رقابت سختی برای انتخاب بهترین و تاثیرگذارترین فیش ها از گرو ههای رقیب شده بودند و در نهایت، هم کلاس به خوبی اداره شد، هم یادگیری بسیار پر هیجانی ایجاد شد.

پی نوشت ...

1. Raleigh Werberger

منبع:

Werberger, R. (2015). Using old tech to teach thinking skills. Edutopia

منبع

آی هوش

کلیدواژه: