یکی از مسائلی که والدین در دوران نوجوانی فرزندانشان رو به رو هستند تغییر در ریتم خواب و بیداری آنها است. کودکانی که تا چندی پیش ساعت خواب منظمی داشتند به یک باره با شروع دوران نوجوانی تبدیل به شب نشینان دیرخیز می شوند. نوجوانان دیگر دیرتر از گذشته می خوابند و صبح ها دیرتر بیدار می شوند. شاید تا آنجایی که به والدین مربوط باشد، با این وضعیت جدید کنار بیایند و شکایتی نداشته باشند اما از آنجایی که مدارس هنوز در ساعت مشخصی معمولا هفت و نیم صبح، برنامه درسی خود را آغاز می کنند، این مسئله تبدیل به یک رویه استرس زا و بهانه ای برای کشمکش بین والدین و نوجوانان می شود.
در یک تحقیق که توسط دانشگاه سیاتل تحت نظر وزارت بهداشت و سلامت امریکا انجام شده، مسئله دیرخیزی نوجوانان مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که به طور معمول نوجوانان دیرتر از قبل به خواب می روند و از آنجایی که هر نوجوانان برای حفظ سلامت جسم و روان خود به هشت و نیم تا نه و نیم ساعت خواب در طول شبانه روز نیازمند است، دیرخیزی آنها طبیعی است. تحقیقات نشان می دهند که سیکل خواب شبانه نوجوانان با اغاز دوران بلوغ، به عقب تر حرکت می کند و برای مثال کودکی که تا قبل ساعت 9 شب می خوابید، در نوجوانی می تواند تا 11 شب، بیدار بماند. مسلم است که برای جبران ساعت خواب مورد نیازش، باید صبح ها دیرتر بیدار شود.
بر طبق این تحقیقات، بسیاری از نوجوانان در ساعت اولیه روز در مدرسه تمرکز کمتر و یادگیری پائین تری دارند که یکی از علل آن دیر خوابیدن و زود بیدار شدن صبحگاهی است. یعنی به طور طبیعی در ساعات آغازین روز، مغز نوجوانان تمایل بیشتری به خواب دارد تا بیداری از این جهت سطح یادگیری و تمرکز پائین آمده و حتی گاه منجر به ایجاد تنش های روانی، افسردگی، رفتارهای خشن و بی نظمی عملی و فکری دانش آموزان می گردد.
محققان دانشگاه سیاتل، در چند مدرسه تحت نظرشان، ساعت آغاز مدارس را عقب تر برده اند و بعد از مدتی متوجه شده اند که عملکرد تحصیلی و ثبات رفتاری نوجوانان، بهبود زیادی پیدا کرده است از این رو این پژوهشگران پیشنهاد می کنند که برنامه دبیرستان ها دست کم یک تا دو ساعت دیرتر آغاز شود تا با مقتضیات بیولوژیکی نوجوانان سازگاری بیشتری پیدا کنند. این محققان، بر این باورند که افسانه نوجوان تنبل، حقیقتی دو سویه است از طرفی به سبب تغییر در الگوی خواب و بیداری نوجوانان رخ می دهد و از سمت دیگر به دلیل عدم تناسب برنامه های کاری و تحصیلی دانش آموزان با ریتم فیزولوژیکی و نیاز بدنی آنها تشدید می شود.
البته تغییر دادن الگوی برنامه های مدارس، منتقدانی نیز دارد و برخی از والدین و مسئولین بر این باورند که تطبیق دادن این برنامه ها با سلیقه و نیاز نوجونان، سبب تشدید تنبلی و دادن پیام نامناسب به آنها می شود و اینکه به اصطلاح نباید به ساز نوجوانان رقصید، اما محققان انستیتوی سلامت خواب امریکا بر این باورند که مشکل در ریتم خواب نوجوانان، نه تنها با عمکرد حافظه، توجه و تمرکز همبستگی دارد بلکه بر سایر قابلیت حل مسئله، پردازش اطلاعات و مقابله با استرس موثر است. بنابراین تطبیق دادن برنامه های مراکز آموزشی بر اساس نیازهای روانی و فیزیکی نوجوانان می تواند به طور مستقیم و غیر مستقیم نه تنها بر بهبود عملکرد نوجوانان اثرگذار باشد بلکه از بروز سایر روفتارهای ناهنجار و نامناسب نوجونان نیز جلوگیری می کند.
***
ترجمه از :
Wrede, Joannaa & Kapur, Vishesh. (2013). The myth of the lazy teen — why the school day should start late. The Seatthe Times. Retrieved at July 5, 2014
