امی، واتن بینتلیف1، معلم مقطع راهنمایی و برنده جایزه معلم نمونه از موسسه مدارای تدریس2، تجربه خود را از گنجاندن زمانی برای بازی در کلاس درس چنین بیان می کند: وقتی بازرسان آموزشی، موفقیت شاگردان کلاس من را در درست خوانی تحسین می کردند از آنها پرسیدند عامل موفقیت خود را در چه می دانید؟ همگی پاسخ دادند "در بازی"!.
سه سال پیش، وقتی کارم را در این مدرسه آغاز کردم متوجه شدم، دانش آموزان استرس و نگرانی زیادی در کلاس خواندن دارند. آنها نه تنها در خواندن متون درسی مشکل داشتند بلکه بیش از آن مضطرب، نگران و بی انگیزه بودند. بسیاری از این شاگردان به سبب کارنامه ضعیف خود در این درس، عزت نفس پائینی داشتند و از طرف مدرسه و سایر معلمان با عنوان "شاگردان ضعیف" برچسب خورده بودند. این وضعیت من را بر آن داشت که کاری برای تغییر شرایط انجام دهم و این کار همانا استفاده از بازی در کلاس درس بود.
من با مطالعه و تحقیق، چند بازی کلاسی کوتاه طراحی و اجرا کردم. هر جلسه را با بازی آغاز می کردم. دانش آموزان فرصت داشتند 3 تا 5 دقیقه آغازین کلاس را خارج از چارچوب معمول کلاس های درس، به شیطنت و بازی های گروهی بگذرانند. این بازی ها به کاهش استرس، ایجاد روابط دوستانه بین معلم و شاگردان، اعتماد سازی میان همکلاسی ها، انرژی بخشی و سرانجام تقویت مهارت های ارتباطی و اجتماعی آنان کمک کرد.
تحقیقات زیادی نقش مثبت بازی ها را در کمک به یادگیری دانش آموزان اثبات می کنند. پژوهش ها نشان می دهند که بازی نه تنها به محیط کلاس، شادی و نشاط می بخشد بلکه بهترین روش برای درگیر کردن دانش آموزان ضعیف با ریتم کلاس است. درست بر خلاف این عقیده عمومی که برای موفقیت در تحصیل باید بر تعداد و ساعات کلاس های دروس اساسی مثل ریاضی، علوم و زبان افزود، پژوهش ها نشان می دهند که بالعکس با اضافه کردن بازی، ورزش و شادی به کلاس های درس، آمادگی ذهنی کودکان برای یادگیری مطالب درسی نیز افزایش می یابد. در واقع بازی و تفریح، غذای مغز هستند.
هم اکنون بازی بخشی از برنامه روزانه کلاس من است. هر روز بعد از حدود 22 دقیقه تمرکز بر مباحث درسی و تمرین خواندن متون، یک زنگ ملایم به صدا در می آید و زمان بازی آغاز می شود. همه اعضا برخاسته و در وسط کلاس به صورت دایره وار جمع می شویم و دانش آموزان می توانند از بین 10 بازی که در آغاز سال روی آنها توافق شده، یکی را انتخاب کنند و بعد از رای گیری، چند دقیقه کوتاه را به بازی دسته جمعی می پردازیم.
بازی هایی که برای کلاس درس انتخاب می شوند، بازی هایی هستند که با دقت تعیین شده اند. اغلب این بازی ها پیشنهاداتی هستند که در تحقیق های حوزه آموزشی به کار رفته و کارکرد آنها اثبات شده است و یا بازی های خلاقانه ای هستند که من خودم طراحی کرده ام. این بازی ها هدفمند انخاب می شوند. بازی های مشارکتی در کلاس اجرا می شود و کودکان به جای رقابت بر سر برنده شدن، به همکاری و مشارکت دسته جمعی تشویق می شوند. هدف از بازی ها، شادی و نشاط، همکاری و دوستی است.این بازی ها نه تنها در هر جلسه کلاس اجرا می شوند که حتی وقتی قرار است یک امتحان برگزار شود قبل از آغاز امتحان، یک بازی 3- 5 دقیقه ای برای تقویت روحیه دانش آموزان و افزایش قدرت تمرکز و دوری از استرس انجام می شود.
نتایج آزمون ها و امتحانات، نشان می دهد که دانش آموزان کلاس من، نه تنها در درس خواندن بلکه در سایر دروس خود نیز نمرات بالاتری نسبت به سایر دانش آموزانی که از بازی کلاسی محرومند، کسب می کنند. این دانش آموزان به طور مشخصی عملکرد تحصیلی بهتری دارند و در کنار آن مهارت های اجتماعی، روابط دوستانه و همکاری را نیز بیشتر از سایر دانش آموزان بروز می دهند.
برخی بازی های پیشنهادی:
- توپ در هوا3: یک توپ سبک بادی (یا بادکنک) را سر کلاس بیاورید و در وقت بازی آن را به هوا بیندازید از دانش آموزان بخواهید که هر کدام با یک ضربه آن را در هوا نگه دارد و نگذارد توپ به زمین بیفتد در کی بازه زمانی کوتاه، این بازی نشاط زیادی به کلاس می دهد. برای هیجان انگیزتر شدن بازی، کلاس را به دو یا سه گروه تقسیم کنید و توپ را بین این گروه ها، پاس دهید اعضای گروه به کمک هم نباید بگذارند توپ به زمین بیفتد. تعداد ضربات را در هر نوبت بازی یادداشت کنید و از بچه ها بخواهید در جلسه بعد، تعداد ضربات بیشتری بزنند به این صورت انگیزه برای تلاش را هم بالاتر خواهید برد.
- سنگ را پاس بده4 (گل یا پوچ دسته جمعی): در این بازی یکی از بچه ها در وسط یک دایره قرار می گیرد و بقیه به دور او جمع می شوند وقتی بازی شروع شد، همه بچه ها باید دست های خود را به طرفین حرکت دهند و یک سنگ یا توپ کوچک که در مشت جا شود را بین هم پاس بدهند بدون اینکه نفری که در وسط ایستاده متوجه شود توپ دست چه کسی است. وقتی بازی متوقف شد، فرد وسط دایره سه بار فرصت دارد حدس بزند سنگ یا توپ در دست چه کسی است.
- برج لیوانی5: بچه ها را به گروه های دو نفره تقسیم کنید و به آنها سه دقیقه وقت بدهید که بلندترین برج ممکن را با کمک چند لیوان یا کارت بسازند. این بازی هم دقت و ظرافت می خواهد و هم هیجان زیادی ایجاد می کند.
- ....
***
برای انتخاب بازی های مناسب کلاس درس می توانید به این منبع مراجعه کنید:
بازی های مشارکتی
