سال‌هاست وزارت علوم در ایران در سودای جذب دانشجویان خارجی است. اما نتیجه، آمار ناچیزی از حضور دانشجویان خارجی در کشور است. حالا وزارت علوم در دولت تدبیر و امید، سعی دارد با انجام تدابیری زمینه افزایش جذب دانشجویان خارجی در کشور را فراهم کند. به طوری‌که مدیرکل اموردانشجویان غیرایرانی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری گفت: در حال حاضر برنامه ما جذب سالانه پنج‌هزارنفر دانشجوی غیرایرانی است که دوهزار نفر آنها بورسیه و سه‌هزار نفر آنها آزاد هستند. آمار‌های رسمی از سوی موسسه آموزش بین‌المللی در قالب گزارش «درهای باز» نشان می‌دهد ایران در زمینه جذب دانشجویان خارجی در منطقه خاورمیانه نیز جایگاه مناسبی ندارد.
بر اساس آخرین اطلاعات مربوط به تعداد دانشجویان خارجی که به سال 2012 برمی‌گردد، در کشور ایران تنها دوهزارو500 دانشجوی بین‌المللی در حال تحصیل بوده‌اند که نسبت آنان به دانشجویان خارجی کمتر از 0/0008 بوده است. با این حال صمد حاج‌جباری در مورد اهداف پذیرش دانشجویان غیرایرانی اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین اهداف وزارت علوم در این زمینه ترویج فرهنگ و زبان فارسی است و هنگامی که این دانشجویان برای تحصیل به ایران می‌آیند، باید زبان فارسی را فرا بگیرند. همین باعث آشنایی با فرهنگ و رسوم ایران می‌شود. این افراد با فرهنگ ما آشنا شده و توانمندی کشور ایران را می‌بینند، هنگامی که به کشور خود بازمی‌گردند به صورت غیرمستقیم سفیر فرهنگی ایران در کشورهای خود می‌شوند.
وی با تاکید بر اینکه سیاست وزارت علوم در این دوره بین‌المللی‌سازی دانشگاه‌های ایرانی است، افزود: در حال حاضر توانمندی اغلب دانشگاه‌های ما به سطحی رسیده است که در منطقه حرف اول را بزنیم. به همین منظور برای بین‌المللی‌کردن دانشگاه‌ها جلساتی با هدف راه‌های افزایش جذب دانشجویان غیرایرانی غیربورسیه تشکیل می‌شود. مدیرکل امور دانشجویان غیرایرانی وزارت علوم در ادامه در مورد تعداد دانشجویان غیرایرانی گفت: در حال حاضر برنامه ما جذب سالانه پنج‌هزارنفر دانشجوی غیرایرانی است که دوهزارنفر آنها بورسیه و سه‌هزارنفر آنها آزاد هستند. سال گذشته جذب سه‌هزار دانشجوی آزاد به طور کامل انجام شد، اما تعداد دانشجویان غیرایرانی بورسیه به دوهزارنفر نرسید.
حاج‌جباری افزود: تعدادی از دانشجویان غیرایرانی هستند از آنجایی که در ایران اقامت دارند از طریق کنکور سراسری وارد دانشگاه‌های ایران می‌شوند و تعداد این افراد 11هزارنفر است. وی ادامه داد: اکثر دانشجویان غیرایرانی از کشورهای حاشیه ایران و همین‌طور کشورهای آفریقایی مانند سنگال، سودان، نیجریه و دانشجویانی از آرژانتین، مکزیک، لهستان، روسیه، بوسنی و... هستند. حاج‌جباری افزود: 50درصد این دانشجویان در مقطع کارشناسی و 50درصد باقیمانده در مقطع تحصیلات تکمیلی در حال تحصیل هستند. از این مجموعه نیمی از آنها در رشته‌های علوم انسانی، 30درصد در رشته‌های فنی و 17درصد در رشته‌های علوم‌پزشکی و سه‌درصد در رشته‌های هنر تحصیل می‌کنند.
هم‌اکنون بر اساس معیار‌های بین‌المللی توان جذب و آموزش دانشجویان خارجی که برای تحصیل، کشوری غیر از کشور زادگاه خود را انتخاب می‌کنند، یکی از شاخص‌های نشان‌دهنده کیفیت و وضعیت مطلوب یا مناسب یک کشور در حوزه آموزش عالی است. در حال حاضر بر اساس آمار‌های موسسه آموزش بین‌المللی در قالب گزارش درهای باز، کشور مصر با بیش از 35هزار دانشجوی خارجی و امارات‌عربی‌متحده با 34هزار دانشجوی خارجی بیشترین تعداد دانشجویان خارجی در منطقه خاورمیانه را در خود جذب کرده‌اند.
سهم ناچیز ایران در جذب دانشجویان خارجی
علاوه بر تعداد دانشجویان خارجی، درصد دانشجویان خارجی از کل جمعیت دانشجویی کشور نیز یکی از شاخص‌های مهم در ارزیابی وضعیت آموزش‌عالی است. بر اساس آخرین اطلاعات ارایه‌شده از سوی سازمان یونسکو، این شاخص برای کشور ایران عددی نزدیک به صفر است، اما برای یکی از کشورهای برتر منطقه، یعنی امارات‌عربی‌متحده 39درصد است. به عبارت دیگر 39درصد از کل جمعیت دانشجو در این کشور را دانشجویان خارجی تشکیل می‌دهند. از سوی دیگر بر اساس آمار سازمان یونسکو، کشورهای آمریکا، انگلستان، فرانسه، چین، استرالیا، آلمان، کانادا و ژاپن بیشترین سهم را در جذب دانشجویان خارجی در دنیا دارند.
