یک معمای ریاضی که جهان را تکان داد!

جمعه گذشته، کنت کونگ1 رئیس تلویزیون سلام سنگاپور2، یک معمای ریاضی را در صفحه فیس بوک خود منتشر کرد با این عنوان که: "این سوال سطح کلاس پنجم، باعث یک بگو مگو میان من و همسرم شد." این سوال به سرعت در تمام کشور پخش شد و افراد بسیاری از نوجوان گرفته تا بزرگسال را درگیر پیدا کردن تاریخ تولد شریل کرد "تاریخ تولد شریل را پیدا کنید؟"

اما این جنجال ریاضی محدود به سنگاپور نماند و به زودی در سراسر جهان پخش شد و به سرعت یک هشتگ3 مخصوص در توئیتر به آن اختصاص یافت تا جایی که در صفحه فیس بوک فدراسیون بین المللی دانش آموزان استرالیا4 نیز منتشر گشت. اما چیزی که باعث این همه جنجال شده بود نه نفس سوال بلکه این توضیح بود که این سوال مربوط به پایه پنجم ابتدایی است. با اینکه به خوبی می دانیم سنگاپور بالاترین نمرات ریاضی را در جهان کسب می کند اما به نظر اکثر والدین آنچه سبب نگرانی است اینکه این سوالی بسیار پیشرفته تر از کلاس پنجم ابتدایی است.

این سوال موجی از تحقیقات بین المللی را در زمینه سطح آموزش ریاضی در سنگاپور و در جهان ایجاد نمود. از جمله موسسه مادری5 سنگاپور که مجوز رسمی تحقیق در این زمینه را دارد توضیح و پاسخ به این سوال را از زبان مدیر اجرایی المپیاد ریاضی سنگاپور و آسیا منتشر نمود. به عقیده هنری اونگ6، مدیر اجرایی المپیاد ریاضی، این سوال متعلق به کلاس سوم راهنمایی تقریبا معادل پایه نهم است که از جمله سوالات بسیار پیچیده و پیشرفته برای غربال کردن دانش آموزان بسیار تیزهوش و توانا از نظر درک ریاضی در امریکا به شمار می رود.

بر اساس آخرین گزارش برنامه ارزیابی تحصیلی دانش آموزان PISA که برای آزمودن سطح ریاضی، خواندن، و علوم دانش آموزان 15 ساله سراسر جهان به کار می رود، سنگاپور بالاترین رتبه را در آزمون ریاضی و حل مسئله در جهان دارد. در آزمون 2012 پیزا، سنگاپور رتبه نخست ریاضی و حل مسئله جهان را داشت و در مقام دوم با کمی اختلاف کره جنوبی قرار داشت (شاید جالب باشد بدانیم که رتبه های 1 تا 7 این آزمون را کشورهای آسیای شرقی تشکیل می دهند). حدود 29% از دانش آموزان سنگاپوری به سطح 5 و 6 از نظر صلاحیت در حل مسئله می رسند که رتبه بسیار بالایی است به خصوص با توجه به اینکه میانگین بین المللی تنها 11 درصد است.

نتایج آزمون پیزا 2012 در مورد عملکرد ریاضی و حل مسئله دانش آموزان سنگاپور

اما به راستی چه عاملی باعث شده است که سنگاپور تا این اندازه از نظر ریاضی جایگاه برتری داشته باشد؟ برنامه آموزشی ریاضی در این جزیره کوچک به اندازه ای پیشرفته است، که دانش آموزان ابتدایی سنگاپوری حتی مسائلی را حل می کنند که در امریکا برای دانش آموزان دبیرستانی به کار می رود. کارشناسان معتقدند آموزش ریاضی در این کشور و سایر کشورهای آسیای شرقی بر مبنای آموزش مفاهیم و تسلط دانش آموزان بر کاربرد تفکر منطقی در حل کردن مسائل بنا شده است. به عبارت دیگر دانش آموزان سنگاپوری به جای اینکه برای گذراندن یک امتحان خود را آماده کنند، بیشتر بر درک ریاضی و تفکر منطقی متمرکز می شوند به این ترتیب دانش آموزان حتی در سنین پائین و در مقاطع تحصیلی ابتدایی قادرند سوالاتی را حل کنند که در نظام آموزشی غربی بسیار پیشرفته و سطح بالا تلقی می شوند.

دانش آموزان در نظام آموزش ریاضی سنگاپوری بیش از اعداد و ارقام بر تفکر منطقی سوق داده می شوند و آموزش ریاضی در این کشور بیشتر انتزاعی و بر مبنای مفاهیم است تا محاسبات عددی. بنابراین دانش آموزان از ابتدا یاد می گیرند که روش حل مسئله و تفکر پشت آن اهمیت دارد و نه صرفا قلم به دست گرفتن و غرق کردن خود در محاسبات ریاضی. معلمان ریاضی بر نحوه تفکر منطقی و اندیشیدن راه حل مسئله تاکید دارند به طوریکه از دانش آموزان نمی خواهند مسائله را صرفا حل کنند و پاسخ صحیح را بدهند بلکه می خواهند راه حل رسیدن به جواب مسئله را شرح دهند و بر طرز فکر و منطق حل مسئله تاکید می کنند.

این در حالی است که مثلا در امریکا به عنوان بزرگترین ابرقدرت اقتصادی جهان، آموزش ریاضی با مشکلات جدی رو به روست و این کشور از نظر موفقیت در آموزش ریاضی مقام 35 از بین 64 کشور را دارد به عبارت دیگر تقریبا از نیمی از کشورهای دیگر جهان عقب است. و این مسئله ساده ریاضی در سنگاپور این سوال جدی را در ذهن مردم امریکا و جهان ایجاد کرده است که آیا شما در هر مقام و مو قعیت علمی، شغلی یا سنی، اطمینان دارید در این لحظه باهوش تر از یک شاگرد دبیرستانی در سنگاپور هستید؟

متن این معما:

اختصاصی آی هوش:

آلبرت و برنارد دو دوست هستند و اخیرا با یک نفر بنام 'شریل' آشنا شده اند. آنها تاریخ تولدش را از او می پرسند. شریل 10 تاریخ زیر را مشخص می کند:

15 می 16 می 19 می

17 ژوئن 18 ژوئن

14 جولای 16 جولای

14 آگوست 15 آگوست 17 آگوست

شریل سپس ماه تولدش را جداگانه به آلبرت و روز تولدش را هم فقط به برنارد گفت.

آلبرت: من نمی دانم تولد شریل چه زمانی است ولی می دانم که برنارد هم نمی داند!

برنارد: البته من اول تاریخ تولدش را نمی دانستم، اما الان دیگر می دانم!

آلبرت: و البته من هم الان دیگر می دانم!

به نظر شما شریل در کدام تاریخ متولد شده است؟