با پایان سال تحصیلی و شروع ثبت‌نام مدارس تازه دلهره پدر و مادرها آغاز می‌شود، سال‌هاست که ثبت‌نام مدارس به یکی از دغدغه‌های خانواده‌ها تبدیل شده و یک سؤال مشترک که دهان به دهان می‌چرخد و پاسخ‌های متفاوتی هم به آن داده می‌شود این است که «بچه‌ام را کجا ثبت‌نام کنم؟!» ماراتن ثبت‌نام از پرس وجو کردن‌های فراوان با دوستان، آشنایان، همسایه‌ها و... شروع می‌شود تا این‌که والدین بالاخره سر انتخاب مدرسه به یک اجماع می‌رسند و مدرسه‌ای را برای ثبت‌نام فرزند دلبندشان انتخاب می‌کند اما بی‌اطلاع از آن‌که این تنها 50درصد راه است و 50درصد دیگر رضایت مدرسه است که به همین راحتی به دست نمی‌آید.
این روزها مدارس حال و هوای دیگری دارند، والدین به همراه فرزندانشان پوشه به دست یکی یکی می‌آیند و می‌روند، یکی خوشحال از ثبت‌نام فرزندش و یکی هم ناراحت و مستأصل از بهانه‌های مختلف. پدری رو به پسرش که در سایه دیوار ایستاده، میگوید: «چه قدر بهت گفتم درس بخوان. می‌گویند که معدل‌ات کم است.» در سمت دیگر مادر دانش‌آموز دیگری هم به فرزندش میگوید: «آدرس خانه به این مدرسه نمی‌خورد. حالا برویم فردا صبح پدرت را می‌فرستم آموزش و پرورش منطقه، شاید نامه گرفت!» مشکلات خانواده‌ها بر سر ثبت‌نام دانش‌آموزانشان کم نیست به سراغ پدر ومادرها که می روی اغلب آنان می گویندبرخی از مدیران مدارس هستند که با بهانه‌های واهی و اعلام ضوابط به اصطلاح «من درآوردی» از ثبت‌نام دانش‌آموزان امتناع می‌کنند. خارج بودن از محدوده زندگی، تکمیل شدن ظرفیت و شرط معدل به بهانه‌های برخی از مدیران برای ثبت‌نام نکردن دانش‌آموزان تبدیل شده است. هرچند با وجود آن‌که مسئولان آموزش و پرورش از نظارت‌های دقیق بر روند ثبت‌نام سخن می‌گویند و با اعلام شماره‌های تماس از خانواده‌ها می‌خواهند که شکایات خود را درخصوص مشکلات ثبت‌نام اعلام کنند اما اعلام اعتراض از سوی خانواده‌ها و حتی مراجعه حضوری آن‌ها به ستادهای ثبت‌نام مستقر در ادارات آموزش و پرورش مناطق نیز راه به جایی نمی‌برد و با جمله‌هایی همچون ظرفیت مدرسه تکمیل است یا این مدرسه در محدوده زندگی شما قرار ندارد، دست خالی بدرقه می‌‌شوند.
سرگردانی نتیجه بهانه گیری
قاسم رحیمی، پدر دانش‌آموزی که برای ثبت‌نام فرزندش در مقطع ابتدایی به مدرسه دولتی مراجعه کرده میگوید: «در ابتدا تصور من این بود که فرایند ثبت‌نام کوتاه خواهد بود و براحتی می‌توانم پسرم را در مدرسه ثبت‌نام کنم در حالی که با بهانه‌های مختلفی که مدرسه برایم ایجاد کرده چند روزی است سرگردان مدرسه و منطقه آموزش و پرورش هستم.» وی می‌افزاید: «به دلیل آن‌که خودم و همسرم شاغل هستیم ناگزیر مجبور هستیم در محدوده محل کار همسرم بچه را ثبت‌نام کنیم، از محل کار همسرم معرفی نامه گرفته شده اما با این حال مدیر مدرسه قبول نمی‌کند و میگوید از منطقه هم باید نامه بگیریم! و تازه می‌ماند کمک داوطلبانه به مدرسه که اگر این مبلغ را ندهیم باید تا شهریورماه صبر کنیم تا اگر ظرفیت پر نشد در مدرسه ثبت‌نام کنیم.»
تعیین محدوده از سوی منطقه
به مدیر مدرسه که مراجعه می‌کنیم میگوید: «ثبت‌نام در مدرسه قانون و مقرراتی دارد، و ما براساس ضوابطی که وزارت آموزش و پرورش تعیین می‌کند عمل می‌کنیم. اگر می‌گوییم محدوده برای این است که محدوده را آموزش و پرورش منطقه برای ما تعیین می‌کند و ما نمی‌توانیم خارج از قوانین کاری کنیم.» او درباره این‌که در محدوده‌های تعیین شده گاه دیده می‌شود که فاصله منزل مسکونی تا مدرسه یک خیابان است اما اجازه ثبت‌نام به دانش‌آموز داده نمی‌شود، می‌افزاید: « مرزبندی محدوده‌های مورد نظر در نهایت در یک نقطه به اتمام می‌رسد و ممکن است چنین موارد استثنایی دیده شود که اصولاً خانواده‌ها به ستاد مرکزی مراجعه کرده و ما نیز حتی‌المقدور سعی در حل مشکلات ثبت‌نام آن‌ها داریم. »
کمک به مدارس اجباری نیست
با مشکلات ریز و درشتی که در ثبت‌نام دانش‌آموزان وجود دارد به نظر می‌رسد مردم مسأله کمک به مدرسه را تا حدود زیادی پذیرفته‌اند. مدیر یک مدرسه پسرانه درخصوص کمک‌های والدین به مدارس میگوید:« باید یک موضوع را چه بخواهیم و چه نخواهیم بپذیریم که اداره مدرسه تنها با بودجه آموزش و پرورش کاری دشوار و تا حدودی محال است. والدین باید منصفانه نگاه کنند و همان‌طور که در زندگی خود هزینه می‌کنند بپذیرند در این شرایط تنگ مالی به مدارس کمک کنند. البته من موافق کمک‌های غیراجباری هستم.»
از وی درباره پرداخت پول در مدرسه دولتی می‌پرسم که میگوید: « ما هیچ کسی را مجبور به دادن پول نمی‌کنیم. اگر کمکی هم وجود دارد داوطلبانه است. ضمن آن‌که پول به حساب آموزش و پرورش می‌رود و خرج خود مدرسه و دانش‌آموزان همین مدرسه می‌شود.» وی درباره انتقادهایی که از مراحل ثبت‌نام می‌شود این گونه اظهار می کند:« اگر ما در معدل سختگیری می‌کنیم به دلیل آن است که تلنگری به دانش‌آموز و والدینش بزنیم وگرنه هیچ دانش‌آموزی به دلیل معدل پایین از ثبت‌نام محروم نمی‌شود.» یکی از والدین که به دلیل پایین بودن معدل فرزندش با مدیر مدرسه جروبحث می‌کند، میگوید: « معدل خوب دانش‌آموز نتیجه کیفیت گروه آموزشی مناسب مدرسه و شرایط حاکم بر محیط است. اگر معدل دانش‌آموز پایین است اشکال به خود مدرسه هم بر می‌گردد که چرا معدل باید پایین باشد و به جای این‌که والدین مدرسه را باز خواست کنند، مدرسه والدین را مؤاخذه می‌کند.»
محدود کردن کلاس درس مشکل جدید دانش‌آموزان
شرایط ثبت‌نام در مقاطع بالاتر دشوارتر هم هست. به یکی از دبیرستان‌های دولتی منطقه 8 که مراجعه می‌کنیم می‌بینیم که صداها بالاتر هم می‌رود و بیشتر صداها به خاطر جدال بر سر انتخاب رشته است! در اینجا دیگر کسی به علاقه دانش‌آموز که در کدام رشته تحصیل کند کاری ندارد و فقط به آن برمی‌گردد که مدرسه چقدر ظرفیت دانش‌آموز در آن رشته را دارد. مدیر مدرسه با قوت خاصی در حالی که صدایش را بالا برده میگوید: « در مدرسه ما فقط رشته ریاضی و تجربی ارائه می‌شود و تنها دانش‌آموزانی که معدل بالای 17دارند می‌توانند در رشته ریاضی ثبت‌نام کنند.» این یعنی حق انتخاب برای دانش‌آموزی که معدل پایین دارد تنها تجربی است. علوم انسانی هم که اصلاً هیچ!
ریاضی می خواهی تجربی ثبت نام کن
محمدی، پدر دانش‌آموزی در پاسخ به سؤالم که مشکل ثبت‌نام فرزندتان چیست؟ میگوید:« در این مدرسه با این همه مساحت و امکاناتی که می‌بینید، تنها یک کلاس ریاضی دایر است. تا سقف معدل 18 شاگرد گرفته‌اند. ظرفیت ۳۵نفری کلاس تکمیل شده و پسرم را با این که معدلش 5/17 است و امتیاز رشته ریاضی را در برگه هدایت تحصیلی آورده، به خاطر نیم نمره ثبت‌نام نمی‌کنند. »
وی میگوید:« شرایط در مدارس دیگر هم به همین صورت است، به مدرسه دیگر هم که می‌رویم محدوده جغرافیایی را بهانه می‌کنند. نمی‌دانم چه کار کنم. مدارس غیرانتفاعی هم که هزینه بسیار بالایی دارند اگر نتوانم کاری کنم مجبور می‌شوم پسرم را در رشته تجربی که علاقه‌ای به آن ندارد ثبت‌نام کنم. » مدیر مدرسه هم درخصوص علت دایر شدن تنها یک کلاس ریاضی و محدود بودن کلاس درس در مدرسه میگوید: « دقت کنید سهمیه مدرسه ما برای رشته ریاضی فقط یک کلاس است. برنامه‌ریزی که از طرف منطقه صورت گرفته تنها برای دایر شدن همین یک کلاس بوده است. اگر یک کلاس بخواهد دو کلاس بشود، می‌دانید همه چیز به هم می‌خورد. در مقطع متوسطه هر کلاس ۱۴، ۱۵ دبیر می‌خواهد، مانند دبستان نیست که با یکی - دو آموزگار اداره شود. ما ظرفیت محدودی داریم بنابراین دانش‌آموزان یا باید با توجه به امکاناتی که آموزش و پرورش منطقه فراهم می‌کند در مدارس دیگر پخش شوند و یا در آموزشگاه فنی و حرفه‌ای ثبت‌نام کنند.»
برخلاف تصور ثبت‌نام در مدارس غیردولتی آن چنان هم راحت نیست! وقتی به یک مدرسه غیر دولتی می‌رویم می‌بینیم، مدیر مدرسه با صدایی محکم و رسا برای والدین و دانش‌آموزان در وصف کادر و معلمان مدرسه و افتخارات مدرسه در قبولی 100درصدی دانش‌آموزانش در دانشگاه سخنرانی می‌کند و از نقش کلاس‌های کنکور و تقویتی در مدرسه و گرفتن شهریه‌های بالای چند میلیونی آن دفاع می‌کند.
پدر یکی از دانش‌آموزان که می‌خواهد پسرش را در یک مدرسه غیرانتفاعی مقطع متوسطه ثبت‌نام کند میگوید: «دو سال است فرزندم را به این امید که در کنکور موفق باشد در مدرسه غیرانتفاعی ثبت‌نام می‌کنم، پیش از این پسرم در مدارس دولتی درس خوانده است.» میگوید: «ثبت‌نام در این مدارس به سادگی و تنها به صرف داشتن پول نیست. مدارس غیردولتی سرشناس پیش از ثبت‌نام دانش‌آموزان آزمون داخلی می‌گیرند و تعداد محدودی دانش‌آموز پذیرش می‌کنند و تازه بعد از آن بحث شهریه مطرح می‌شود.» او در انتقاد از شهریه بالای مدارس این گونه اظهار می کند : «شهریه این مدارس بسیار زیاد است وحتی از شهریه دانشگاه آزاد هم بیشتر است، در ابتدا 6میلیون تومان بابت ثبت‌نام می‌گیرند و بعد با اضافه شدن کلاس کنکور و آزمون‌ها رقم پرداختی به 10میلیون تومان هم می‌رسد و پرداخت چنین شهریه‌هایی واقعاً دشوار است.»
ثبت‌نام در مدارس را می‌توان یکی از مهمترین مراحل از فعالیت مدارس دانست که البته مسائل و مشکلات فراوانی را برای خانواده‌ها به همراه دارد. یکی از این مشکلات، شکایت و اعتراض بسیاری از خانواده ها درخصوص پرداخت پول به مدارس است. این در حالی است که به تصریح اصل 30 قانون اساسی،تحصیل در مدارس ، رایگان است. تکمیل شدن ظرفیت بسیاری از مدارس و قوانینی هم که درباره منطقه‌بندی مدارس وجود دارد از جمله مهمترین این اعتراض‌ها و دلمشغولی‌هاست و با‌وجود آن‌که در سال‌های متوالی مسئولان آموزش و پرورش نیز به دنبال رفع این مشکل بوده‌اند اما این طرح‌ها و برنامه‌ها تاکنون نتوانسته معضل ثبت‌نام در مدارس را برطرف کند.
